چرا آمریکا قادر به تغییر نظام سیاسی در ایران نیست

به گزارش نگاه جنوب اران نیوز، پایگاه خبری-تحلیلی "نشنال اینترست" در گزارشی این موضوع را مطرح کرده که در شرایط کنونی، با توجه به شرایط خاص آمریکا در منطقه خاورمیانه و در عین حال قدرت نظامی و سیاسی ایران، دستورکار تغییر نظامِ سیاسی در این کشور، نه تنها از شانس و اقبال چندانی جهت موفقیت برخوردار نیست بلکه حتی می تواند حامل پیامدهای بسیار وحشتناکی نیز برای آمریکا باشد. پیامدهایی که حتی می توانند در نهایت به قدرتمند شدنِ بیش از پیش ایران در خاورمیانه و تضعیف موضع و قدرت آمریکا نیز ختم شوند. 

نشنال اینترست در این رابطه می نویسد: «در شرایط فعلی بسیاری از ناظران و تحلیلگران آمریکایی از مرگِ توافق برجام سخن می گویند. برای منتقدانِ برجام، این مساله اتفاقی خوشایند است زیرا از دید آن ها، هدف نهایی سیاست آمریکا در قبال ایران بایستی متمرکز بر تغییر نظام سیاسی در این کشور باشد. از دید آن ها، تا زمانیکه جمهوری اسلامی ایران قدرت دارد، به هیچ عنوان نباید به توافقاتی که صرفا قادرند بخشی از قدرت این کشور را محدود کنند، دل بست. این رویکرد در آمریکا به طور خاص توسط افرادی نظیر "مارک دوبوویتز" رئیسِ "بنیاد دفاع از دموکراسی ها" و همچنین سیاستگذاران آمریکایی نظیر سنانور "تام کاتن" حمایت می شود. تمایل به ایجاد تغییر نظام سیاسی در ایران، صرفا از جانب برخی جریان های سیاسی و فکری در آمریکا حمایت نمی شود بلکه برخی رژیم های منطقه خاورمیانه نظری اسرائیل و عربستان سعودی نیز قویا حامی آن هستند. 

در این میان، شمار بسیار "معدودی" از افراد و گروه های موافق با تغییر نظام سیاسی در ایران، خواستار حمله مستقیم نظامی به این کشور هستند. دلیل این مساله هم روشن است: هرگونه حمله نظامی به ایران با چشم انداز ضعیفی جهت کسب پیروزی همراه است و در عین حال می تواند هزینه های سنگینی را نیز به همراه داشته باشد(برای کشورِ مهاجم به ایران). با این حال، با بررسی گزینه های مختلف می توان به این جمع بندی رسید که اساسا واشنگتن توانِ تغییر نظام سیاسی در ایران را ندارد. 

حمله نظامی به ایران و دیکته کردن برخی اصول به این کشور، تنها یکی از راه ها جهت محقق کردن دستورکار تغییر نظام سیاسی در ایران است. با این حال، آمریکا اساسا در شرایطی نیست که بخواهد به ایران حمله مستقیم نظامی انجام دهد. این کشور از پایگاه های نظامی لازم و کافی در منطقه جهت حمله نظامی به ایران برخوردار نیست. از طرفی اگر هرکدام از همسایگان ایران نیز بخواهند به محلی برای انجام اقدامات گسترده ضدایرانی تبدیل شوند، به احتمال فراوان از سوی این کشور(ایران) هدف قرار خواهند گرفت. جدای از این ها، ایران از توانایی های موشکی قدرتمندی نیز برخوردار است که عملا می توانند هزینه های سنگینی را به نیروهای آمریکایی و یا متحدان آن ها وارد کنند. 

*تاکتیک تشدید تحریم ها علیه ایران 

یکی از انتقادهای اساسیِ طرفداران ایده تغییر نظام سیاسی ایران در مساله برجام این است که اساسا تحریم های ایالات متحده آمریکا علیه تهران قادر هستند در نهایت به فروپاشی نظام سیاسی در این کشور بینجامند. در این رابطه، عمده تلاش ها در بحث تغییر نظام سیاسی در ایران از سوی آمریکایی ها بر تشدید فشارهای اقتصادی علیه این کشور متمرکز است تا شاید از این طریق بتوان بر شدت و میزان فشارهای اجتماعی در ایران افزود و زمینه را برای ایجاد تغییرات بنیادین در این کشور فراهم ساخت(حامیان این ایده بر این باورند که در این چهارچوب، تلاش جهت دستیابی به یک توافق با ایران که در نهایت چشم انداز لغو تحریم ها علیه این کشور را به دنبال داشته باشد، کار درست و منطقی به نظر نمی رسد). 

در این راستا، آمریکا از تمامی امکانات خود استفاده می کند تا بتواند تا جایِ ممکن، مناسبات اقتصادی و تجاری ایران با جهان خارج را محدود و حتی قطع کند. با این حال، با توجه به اینکه به احتمال فراوان کشورهای معدودی در جهان مایل خواهند بود که به این کارزار بپیوندند، آمریکا عمده تلاش های خود را متمرکز بر این نکته خواهد کرد تا مانع از ارسالِ تجهیزات و قطعات حساس به ایران شود و به طور کلی تجارت آن با جهان خارج را در برخی حوزه های خاص محدود و حتی متوقف کند. 

جدای از این ها، همانطور که پیش از این نیز گفته شد، آمریکا در رابطه با ایران سعی خواهد کرد تا زیرساخت‌های اقتصادی این کشور را به هدفی مشروع برای خود تبدیل کند تا از این طریق بتواند زمینه را برای تشدید نارضایتی‌های داخلی علیه ایران فراهم کند. با این حال، واشنگتن در این زمینه از اختیارات تام و کاملی برخوردار نیست و بدون تردید ایران نیز قادر خواهد بود همزمان با تشدید مواضع آمریکا و متحدان آن علیه خود، دست به اقداماتی بزند که می توانند برای آمریکا و متحدان آن در منطقه خاورمیانه، کاملا هزینه‌زا باشند. 

*واکنشِ ایران

ایران با طیف متنوعی از گزینه ها جهت واکنش نشان دادن به هرگونه تهاجم و حمله آمریکا علیه منافع خود رو به رو است. ایران به طور خاص می تواند از ظرفیت های قابل توجه نیروهای نیابتی خود در منطقه جهت تحمیل هزینه به آمریکا و متحدان آن استفاده کند. در این رابطه، نیروهای نیابتی ایران می توانند حملات و خسارات گسترده ای را علیه نیروهای آمریکایی در منطقه، طراحی و عملیاتی کنند. 

ایران همچنین می تواند از از ناوگان گسترده موشک های بالستیک خود نیز جهت حمله به پایگاه ها و مواضع نیروهای آمریکایی استفاده کند و به طور خاص، منافع اقتصادی آمریکا و متحدان آن در منطقه را نیز با چالش‌هایی اساسی رو به رو سازد. 

*جمع بندی

 می توان نتیجه گرفت که اساسا دستورکار تغییر نظام سیاسی علیه ایران، تا حد زیادی ناکام خواهد ماند و حتی می تواند به بدتر شدن وضعیت علیه منافع آمریکا و متحدانش در منطقه خاورمیانه منجر شود. 

اولا، هرگونه حمله علیه ایران از سوی آمریکا، با واکنشی ملی از سوی ایرانیان رو به رو خواهد شد و عملا بر میزان محبوبیت مردمیِ نظام سیاسی ایران خواهد افزود. دوم، آمریکا از حمایت بین المللیِ چندان گسترده ای جهت پیشبرد دستورکار تغییر نظام سیاسی در ایران برخوردار نیست. حتی متحدان آمریکا نظیر عربستان و اسرائیل نیز نسبت به هزینه های دراز مدتِ جنگ علیه ایران هراسان هستند. چین و روسیه نیز از حمله علیه ایران حمایت نخواهند کرد و هر کاری انجام خواهند داد تا از شدت فشارها علیه ایران کاسته شود. اروپایی ها نیز با مخالفت جدی به این موضوع(حمله آمریکا به ایران) واکنش نشان خواهند داد و احتمالا افکار عمومی، فشارهای زیادی را به رهبران خود خواهند آورد تا از مواضع واشنگتن در قبال ایران فاصله بگیرند. 

در نهایت نیز باید گفت آمریکا اساسا تعیین کننده نتیجه نهایی حمله به ایران نخواهد بود. همین مساله موجب می شود تا گزینه های باقی مانده برای آمریکا در مساله حمله به ایران، به شدت دردناک باشند. در این راستا، آمریکا باید به شکست خود در برابر ایران به صورت علنی اعتراف کند و حتی خود را برای سناریوهای خطرناکتری نیز از جانب ایران آماده کند».