تحقق وعده شرطی نکردن اقتصاد/ بازار ارز از انتظارات برجامی عبور کرد

به گزارش نگاه جنوب ایران نیوز، در طول سال‌های دهه 90 بازار ارز ایران چشم به انتظار کوچکترین اظهارنظر و یا خبر در حوزه روابط بین‌الملل و مذاکرات برای رفع تحریم‌ها بود. 

به همین دلیل مدام مسئولان ارشد دولت قبل، سعی می‌کردند خبرهای خوبی و امیدوارکننده‌ای از مذاکرات و تحولات در حوزه روابط بین‌الملل به داخل کشور مخابره کنند. شاید همین مساله هم بود که وزیر امور خارجه دولت تدبیر و امید پیش از امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در مصاحبه با رادیو ملی آمریکا گفت: «من فکر می کنم اگر شما حصول هر نوع توافق را با عدم توافق قیاس کنید، باید بگویم آشکار است که حصول یک توافق بسیار بهتر است.»

با امضای برجام و قبل از نمایان شدن هرگونه آثار واقعی این توافق در اقتصاد کشور، در حوزه صادرات و واردات، حساب سرمایه و رشد اقتصادی، بازار ارز به سمت ثبات نسبی رفت. 

در آن سال‌ها بانک مرکزی با اصرار و تاکید دولت سیاست تزریق ارز مداخله‌ای در بازار ارز را برای کنترل بازار ادامه می‌داد ولی وقتی زمزمه‌های خروج آمریکا از برجام به گوش رسید، بازار به سرعت زیادی واکنش نشان داد و افزایش تزریق‌ها به این بازار موجب کنترل قیمت‌ها و فروکش کردن عطش بازار و متقاضیان ارز نمی‌شد.

بعد از اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام بهای ارز مجددا صعودی شد تا اینکه از فروردین ماه 1397 تا شهریور همان سال قیمت ارز از 4 هزار تومان به 10 هزار تومان رسید و از شهریور تا 15 مهر قیمت ارز به 19 هزار تومان هم افزایش یافت اما بعد از مدتی دوباره به 12 هزار تومان بازگشت. درواقع در مدت 7 ماه قبل ارز 3 برابر شد. از آن زمان به بعد همواره بازار ارز تحت تاثیر اخبار و انتظارات تورمی بود به‌طوری که با چند خبر بهای ارز افزایش و یا کاهش می‌یافت. 

به دلیل سیاست‌های غلط و تورم‌زای دولت تدبیر و امید و گره زدن حل همه مسائل کشور به برجام، روند صعودی نرخ ارز تا 30 هزار تومان در شهریور ماه سال 1400 ادامه پیدا کرد. درواقع دولت سیزدهم در شرایطی کار را شروع کرد که بهای ارز به این سطح رسیده بود. 

استراتژی دولت سیزدهم در حوزه بین‌الملل، توسعه روابط با کشورهای همسایه و عضویت در پیمان‌های اقتصادی منطقه‌ای اعلام شد، همچنین ‌اعلام شد که ضمن پیگیری مذاکرات برای رفع تحریم‌ها، کشور را معطل توافق نخواهیم کرد، همین سیاست موجب حرکت به سمت شرکای جدید تجاری و عضویت ایران در پیمان‌های منطقه‌ای جدید شد.  

در همین راستا، برای مدیریت بازار ارز، دولت و بانک مرکزی از روش‌های متنوع و متعددی استفاده کرد به‌گونه‌ای به‌تدریج سایه انتظارات و اخبار مذاکرات هسته‌ای از بازار ارز ایران برداشته شد.

در هفته‌های اخیر و پس از بروز برخی ناآرامی‌ها در کشور، ادبیات مقامات آمریکایی و اروپایی نسبت به ادامه مذاکرات برجام به کلی تغییر کرد به‌طوری که اغلب مقامات اروپایی و آمریکایی مرتبط با مذاکرات هسته‌ای و برجامی از بعید بودن توافق هسته‌ای با ایران خبر داده‌اند و حتی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از برنامه این اتحادیه برای تحریم ایران صحب کرده بود.

روز گذشته هم رابرت مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران به صراحت تاکید کرده است احیای توافق هسته‌ای ایران نه در دستورکار و نه تحت تمرکز واشنگتن هم نیست.

با وجود این اظهارنظر صریح ‌امروز هر یورو در بازار ایران در دامنه 32 هزار تومان قرار داشت و این نرخ مشابه نرخ شهریورماه سال گذشته است‌؛ همچنین امروز در مقایسه با روز گذشته بهای دلار، یورو، درهم و انواع ارز نسبت به روز گذشته کاهش یافته است.

درواقع به‌دلیل فاصله گرفتن اقتصاد ایران از وابستگی به برجام با تغییر رویکرد در دیپلماسی اقتصادی و ایجاد تعادل نسبی در تحارت خارجی و از طرف دیگر مدیریت بازار ارز توسط بازارساز، بازار ارز ایران واکنشی به اخبار حوزه بین‌الملل نمی‌دهد. 

در بخش واقعی اقتصاد هم می‌توان عبور اقتصاد ایران از شرطی شدن را مشاهده کرد. آمارهای رسمی پژوهشکده پولی و بانکی و بانک مرکزی و مرکز پژوهش‌های مجلس بیانگر ثبت بالاترین رشد بخش صنعت و معدن در فصل تابستان سال 1401 خبر می‌دهد. طبق این گزارش‌ها در فصل تابستان رشد بخش صنعت بیش از 6 درصد بوده و رشد بخش معدن در شهریور ماه امسال بیش 40 درصد بوده است.

باتوجه به سیاست‌های دولت سیزدهم در حوزه اقتصادی، تجاری و سیاست خارجی و عملکرد منطقی بانک مرکزی، می‌توان گفت اقتصاد ایران از مرحله شرطی شدن عبور کرده و فعالان اقتصادی آن دیگر در انتظار شنیدن اخبار توافق نیستند.