گرمای شدید، عقرب‌ها را به خانه‌های جنوب کشاند
با افزایش گرمای تابستان در هرمزگان، موج تازه‌ای از ورود عقرب‌ها به منازل مسکونی در مناطق جنوبی کشور با بیش از یک‌هزار و ۳۰۰ مورد عقرب‌گزیدگی گزارش شده است.
به گزارش نگاه جنوب ایران نیوز، با آغاز فصل گرما و تداوم دمای بالای ۴۰ درجه در هرمزگان، موج تازه‌ای از ورود عقرب‌ها به منازل مسکونی در مناطق جنوبی کشور گزارش شده است.
پدیده‌ای که به گفته کارشناسان، علاوه بر تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین، ناشی از تخریب زیستگاه‌های طبیعی این بندپایان نیز هست.
نتیجه این جابه‌جایی ناخواسته، افزایش نگران‌کننده موارد عقرب‌گزیدگی و ثبت بیش از یک‌هزار و ۳۰۰ مورد در ۹۰ روز گذشته است.
آماری که زنگ خطر را برای خانواده‌های هرمزگانی به‌ویژه در شهرستان‌های شرقی و مرکزی استان به صدا درآورده است.
مسیر نفوذ از کولر تا درز درب ورودی
گزارش‌های میدانی فارس از میناب، بشاگرد و بندرعباس نشان می‌دهد عقرب‌ها با استفاده از کوچک‌ترین شکاف‌ها در اطراف کولرهای پنجره‌ای و زیر درب‌ها، به داخل منازل راه می‌یابند. رنگ زرد یا قهوه‌ای روشن این موجودات باعث استتار طبیعی آن‌ها در محیط خانه می‌شود و همین موضوع، خطر مواجهه ناگهانی را افزایش می‌دهد.
کارشناسان حشره‌شناسی معتقدند گرمای زودهنگام از نیمه دوم فروردین، عقرب‌ها را مجبور کرده به دنبال مکان‌های خنک‌تر و مرطوب‌تر، از جمله خانه‌های انسان‌ها، بگردند.
کدام گونه‌ها در هرمزگان خطرناک‌ترند؟
هرچند در جهان بیش از یک‌هزار و ۵۰۰ گونه عقرب شناسایی شده که فقط ۲۰ تا ۳۰ گونه آن‌ها برای انسان خطرناک‌اند، اما تنوع گونه‌ای در هرمزگان به دلیل اقلیم خاص، قابل توجه است.
در بررسی‌های میدانی، سه گونه بومی بیشترین اهمیت را دارند:
عقرب سیاه (Androctonus crassicauda): با جثه بزرگ و رنگ تیره، نیشی دردناک و گاهی با عوارض سیستمیک جدی.
عقرب زرد (Mesobuthus eupeus): رایج‌ترین گونه در ایران، با سم نسبتاً خفیف اما همچنان خطرناک برای کودکان و سالمندان.
عقرب دم‌سیاه (Hemiscorpius lepturus): معروف به «قاتل خاموش» به دلیل ایجاد نکروز بافتی و خطر مرگ در موارد نادر.
در سطح بین‌المللی نیز عقرب قرمز هندی (Mesobuthus tamulus) یکی از مرگبارترین گونه‌هاست که اگرچه حضور قطعی آن در هرمزگان تأیید نشده، اما به دلیل شباهت اقلیمی، احتمال مشاهده آن منتفی نیست.
عقرب گادیوم نیز گونه دیگر پر خطر منطقه جنوب است.
آمار سه‌ماهه و هشدار دانشگاه علوم پزشکی
طبق اعلام دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، در سه ماهه نخست امسال، ۱۳۱۱ مورد عقرب‌گزیدگی و ۱۶۷ مورد مارگزیدگی ثبت شده است.
شهرستان‌های میناب (۲۸۸ مورد)، بندرعباس (۱۹۵ مورد) و بشاگرد (۱۷۵ مورد) بیشترین موارد را داشته‌اند. همچنین، بندرعباس و رودان در صدر آمار مارگزیدگی قرار دارند.
دکتر پژمان شاهرخی رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در گفت‌وگو با فارس می‌گوید:
«توزیع پادزهر در استان بازنگری شده و همه مراکز اصلی درمانی به سرم ضدسم و تیم آموزش‌دیده مجهز هستند. با این حال، فوت یک کودک در بشاگرد در اردیبهشت‌ماه، نشان داد که تأخیر در مراجعه می‌تواند کشنده باشد.»
چالش مدیریت بحران؛ از پیشگیری تا آموزش محلی
دانشگاه علوم پزشکی سه راهبرد اصلی را برای مقابله با بحران گزش در تابستان امسال اعلام کرده است:
1. بهینه‌سازی توزیع پادزهر بر اساس نقشه جغرافیایی و آمار حوادث.
2. آموزش نیروهای بومی برای انجام اقدامات اورژانسی قبل از انتقال بیمار.
3. تقویت همکاری بین‌بخشی با محیط‌زیست، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی و هلال احمر.
با وجود این اقدامات، کارشناسان به فارس گفته‌اند که پیشگیری از نفوذ عقرب به منازل، نیازمند آموزش عمومی، اصلاح محیط زندگی، درزگیری خانه‌ها و پاکسازی محیط اطراف است.
چه نباید کرد؟
برخلاف برخی باورهای محلی، بریدن یا مکیدن محل گزش، بستن محکم عضو با پارچه، یا استفاده از آتش و یخ، نه تنها بی‌فایده است، بلکه می‌تواند باعث مرگ شود.
اقدام صحیح شامل بی‌حرکت نگه داشتن عضو، بستن آرام بالای محل گزش، قرار دادن آن پایین‌تر از قلب و انتقال فوری به مرکز درمانی است.
مطالبه عمومی
هجوم عقرب‌ها به خانه‌های مردم در هرمزگان، یک هشدار جدی زیست‌محیطی و بهداشتی است که ریشه در تغییرات اقلیمی و مداخلات انسانی در زیستگاه‌ها دارد.
در کنار آماده‌باش مراکز درمانی، ضرورت دارد که شوراهای روستایی، دهیاری‌ها و شهرداری‌ها با بسیج امکانات محلی، عملیات پاکسازی و ایمن‌سازی محیط را به‌صورت گسترده اجرا کنند.
تجربه مرگ تلخ در بشاگرد نشان داد که در ماجرای گزش جانوران سمی، زمان یعنی جان.
نظرات